Appél van Antwerpen

Jammer dat radio de nonverbale reactie van mijn discussiegenoot Henk Boes niet kan laten zien, maar gelukkig hebben we Twitter, Flickr en Mobypicture nog. Het ging erover dat de huidige crisis ons leert dat er structurele veranderingen nodig zijn in de economie. Er is een “Appél van Antwerpen” dat oproept tot die veranderingen, en dat was de aanleiding voor de discussie van vanmiddag in de uitzending bij BNR.

Nu is de grote zwakte van het Appél dat er geen concrete voorstellen genoemd worden voor verandering, en de hoogleraar die inbelde kwam niet veel verder dan te zeggen dat er meer overlegd moest worden met belangenorganisaties. Jammer, want dat er structurele fouten zitten in dit systeem wordt toch wel door heel veel mensen onderkend.

Hoewel de grote bedrijven natuurlijk duizenden aan het werk hebben geholpen zijn het toch vooral de allerrijksten die rijker geworden zijn, en nu het slecht gaat, de meest kwetsbaren die de rekening dreigen te moeten gaan betalen. De welvaart is nog steeds ongelijk verdeeld. De risico´s blijven groot. Dat zijn geen neveneffecten van kapitalisme: dat is kapitalisme.

Tegelijkertijd moeten we erkennen dat er geen alternatief is voor een gemengd kapitalistisch stelsel. Al sinds de uitvinding ervan wordt dat stelsel aangepast. De ontploffende bubble tijdens de Tulpenbollencrisis in 1637 leidde tot regulering van de termijnhandel, excessen bij kinderarbeid leidde tot het kinderwetje van Van Houten in 1874. De oliecrisis leidde tot de zoektoch naar andere vormen van energie, de discussie rond klimaatverwarming tot pogingen voor meer duurzaamheid.

Allemaal aanpassingen van het kapitalisme. Na het aanpakken van excessen als de roofbouw op mensen en op de natuur, vindt nu het aanpakken van de roofbouw op de wereldeconomie weerklank. Interbancair toezicht wordt verstevigd, de ongebreidelde speculatie wordt verder ingeperkt en de topsalarissen worden aangepakt. Iedereen gaat ervan uit dat het internationale bankverkeer ook aangepakt gaat worden.

Maar bovenal ontstaat er het bewustzijn dat ongebreideld kapitalisme ongebreidelde risico’s met zich meebrengt, en de crisis zoals die waar we nu het begin van meemaken niet meer mag voorkomen. Er blijft dus hoop.