De één zijn dood is de ander zijn verkiezingsoverwinning

Het onderschrijven van de stelling dat uitgereisde Jihadis beter in de woestijn kunnen sterven dan terug te keren naar Nederland is stoer en plausibel. Maar door op deze manier de ruimte op rechts te zoeken ondermijnt de Minister-President de rechtsstaat, draagt hij bij aan het toenemen van spanning en gaat hij lichtzinnig om met het leed dat oorlog voortbrengt.

Uitdagingen.

In de microcosmos van de Haagse stolpbewoners doen de peilingen er enorm toe. Zodra er weer één of twee zetels gewonnen zijn in de virtuele caviarace stijgt het vertrouwen in het eigen kunnen. “Zie je wel! Het werkt!”. Onzin natuurlijk: als er één ding telkens weer uit de peilingen blijkt, is het wel dat de peilingen er telkens naast zitten. Bovendien: het vaststellen van de zetels is een “zero-sum-game”; het totaal aantal zetels blijft altijd 150. Dus als een ander het nóg slechter doet dan jij, win je je virtuele zetel.

De echte uitdaging is het aantal stemmers doen groeien. Het belangrijkste wat een politicus of bestuurder doet is immers het in stand houden van het democratisch bestel, en er is op dit moment niet bepaald een overschot aan vertrouwen in dat bestel.

Ruimte op rechts

Politici weten dat politiek, althans het winnen van verkiezingen, een zero-sum-game is en proberen zetels van elkaar te roven. Soms door lijstverbindingen aan te gaan en soms door een standpunt in te nemen waarvan men denkt dat dat kiezers aan zich zal binden. Politieke common sense schrijft daarom voor dat bepaalde partijen specifieke issues domineren, dat partijen standpunten innemen waarvan ze denken dat kiezers het met ze eens zijn, maar ook dat als een partij even wat minder scoort op een bepaald onderwerp, andere partijen onmiddellijk in dat gat springen en proberen kiezers binnen te halen die dat onderwerp belangrijk vinden. De felste concurrentie vindt niet plaats tussen politieke opponenten, maar tussen politieke concurrenten. Het is dan ook goed te verklaren dat de PvdA een stapje naar links doet (om linkse mensen die overwegen GroenLinks of SP te stemmen aan zich te binden) en dat de VVD “ruimte op rechts” zoekt om weggelopen PVV-ers terug te brengen naar de liberale moederschoot.

Marketing

Het is deze politieke marketing die de politiek sloopt. De politieke partijen hobbelen achter de veronderstelde communis opinio aan, terwijl we nu juist zouden mogen verwachten van de boven ons gestelden dat ze ons leiden, de weg wijzen, een analyse maken van de gebeurtenissen, op grond daarvan en hun politieke overwegingen een standpunt innemen en tegelijkertijd ons daarin meenemen.

Zo wordt politiek iets van volgers in plaats van leiders. Het is een politieke “tragedy of the commons” waarbij het telkens ten koste van de andere de eigen opbrengst maximaliseren leidt tot een verdord en afgegraasd politiek speelveld waar uiteindelijk niets meer groeit. Wat rest is de woestijn.

Abject

Het was dan ook niet onverwacht dat dat onze Minister-President bij afwezigheid van de door een ongesteldheid getroffen Wilders ruimte op rechts zou benutten en iets onaardigs zou zeggen over zaken die primair tot het politieke domein van de PVV behoort. Ik ga er dan ook van uit dat er goed is nagedacht over het onderschrijven van de stelling “Uitgereisde jihadisten kunnen beter daar sneuvelen dan terugkeren naar Nederland”.  Het klinkt immers plausibel. En vooral stoer en daadkrachtig. Maar het is niet alleen plat politiek marketinggedrag dat het zo fout maakt om deze stelling te onderschrijven; het is ook om een aantal redenen echt abject.

Rechtsstaat

Om te beginnen verwerpt het het idee van de rechtsstaat waarin de allergrootste criminelen, massamoordenaars en andere vijanden van de democratische rechtsorde voor rechters gebracht die, als zij de overtreders schuldig bevinden, een passende straf opleggen. Dat is nu juist wat ons onderscheidt van een groot aantal andere regimes in de wereld.

Maar het is ook moreel verwerpelijk. Oorlog is de hel. En hoe correct, noodzakelijk en gepast het ook is om onszelf, desnoods met geweld, desnoods met dodelijk geweld te beschermen; iedere vijandelijke dood is een aantal verwoeste levens: niet alleen van de gesneuvelde, maar ook vrienden en familie. Je kan daarbij blij zijn voor een behaalde overwinning of geslaagde bescherming, maar vreugde over de dood van een gevallen vijand was zelfs in de bloeddorstige middeleeuwen al achterhaald.

Ten slotte is het politiek ook heel dom: het speelt de dwaallichten die met ronkende jihadteksten het vijandschap tussen de democratische rechtsorde en de extreme politieke Islam bevorderen alleen maar in de kaart. Het vergroot de kloof tussen weldenkende en niet-weldenkende Nederlanders en draagt alleen maar meer vijandschap en spanning, terwijl de geschiedenis ons leert dat dat alleen maar chaos en kans op ongelukken oplevert.

Salomon

De wijze koning Salomon zei het al in Spreuken 24:17. Verheug je niet in de val van je vijanden. De democratische rechtsorde moet beschermd worden, en de staat heeft als doel de veiligheid en het welzijn van de inwoners te vergroten. Niet om de onveiligheid te vergroten, de rechtsstaat te ontkennen en de haat toe te doen nemen.  Het was dan ook beter geweest als Rutte de stelling niet onderschreven had. Maar ja, dat had minder mooie televisie opgeleverd.