Geven om zweven

“Veelzeggend is dat miljoenen kiezers een stemwijzer nodig hebben om erachter te komen op welke partij ze willen stemmen. Het doet denken aan een reiziger die ergens strandt, omdat zijn navigatiesysteem niet meer werkt en vervolgens naar huis belt met de vraag: ‘waar ben ik?’”

Afgelopen vrijdag sprak Klaas de Vries zijn oratie uit waar onder andere bovenstaande woorden in stonden. Toevalligerwijs was ik vanavond als publiek aanwezig bij Rondom 10, waar het ook al over zwevende kiezers ging. Ik deed dat in het kader van de politieke opvoeding van mijn kinderen, want ondanks dat ik wel eens gezegd heb dat ik mijn kinderen over politiek leer door ze van alles te beloven, het niet te geven en ze vervolgens te korten op hun zakgeld, is het goed om kinderen van jongs af aan vertrouwd te maken met de politiek.

Ik kreeg het zelf met de paplepel ingegoten: het lot bepaalde dat ik als kind tussen Centrum 45 en het treinstation van Leiden woonde, en mijn ouders zorgden ervoor dat ik heb leren lezen in De Waarheid, en later -helaas- de Opzij. Zoals ik al eerder ergens zei ik ben als kind in een ketel socialisme gevallen.

In het babbelprogramma Rondom 10 mochten verschillende zwevende kiezers met politici praten, waardoor de laatsten weer eens een volgende poging kregen de zwevers aan zich te binden. Zoals wel vaker was het een flinterdunne discussie waarbij boze en verongelijkte burgers een vraag stelden aan al net zo boze maar daadkrachtige politici. Kortom: het politieke debat zoals dat in 2010 gevoerd wordt.

Niet gek dat daardoor zwevende kiezers ontstaan. De politici kunnen namelijk natuurlijk niet a) aan alle standpunten van mensen tegemoet komen en b) iets beloven op zo’n manier dat de vrager gelooft dat de politicus hetd daadwerkelijk voor elkaar kan krijgen. Het huidige debat leidt dan ook op zijn minst tot teleurstelling, en op zijn ergst tot nóg meer politici die nóg daadkrachtiger en bozer zijn dan de anderen.

Tekenend vind ik de kieswijzer voor mensen met beperkingen: de kieskompas/visueel. Dit laat in een notedop het probleem zien: de vragen en oplossingen worden simpel voorgesteld, terwijl iedereen met een gemiddelde intelligentie weet dat politici (gelukkig) maar beperkte mogelijkheden hebben om instant karma te veroorzaken en problemen een stuk ingewikkelder zijn dan zo’n plaatje kan laten zien. De oplossingen ook, en verstandige mensen weten dat ze iedereen die voor alles een oplossing heeft, moet wantrouwen.

Toch wordt er door veel mensen meegedaan aan dit circus. De presentatrice van Rondom 10 keek serieus en gewichtig en knikte begrijpend bij alles wat er werd gezegd, wat aan alles nog meer gewicht toekende. En de meta-werkelijkheid die door dit soort gebabbel gecreeërd nog steviger maakte.

Politiek is belangrijk. Democratie is belangrijk. Niet vanwege de beslissingen die genomen moeten worden (die ingehaald zullen worden door nieuwe vragen), of de oplossingen die morgen alle onzekerheden weg zullen nemen (waarop overmogen nieuwe onzekerheden ontstaan), maar omdat een land pas een land kan zijn als de inwoners van een land betrokken zijn bij de inrichting ervan, waarbij alle inwoners op gelijke manier toegang hebben tot de macht.

Kortom: de zwevende kiezer stelt vaak een verkeerde vraag, en veel politici geven een nóg erger antwoord.

Daarin is het belangrijk om te stemmen op een partij die standpunten heeft die ongeveer overeenkomen met de jouwe, en waarvan je vermoedt dat op belangrijke posities mensen neerzetten die wat kunnen.

Het is vervolgend aan de politici om de kiezers duurzaam aan zich te binden. Zoals Professor Klaas de Vries het zei in zijn oratie:

“Wie vindt dat mensen meer te zeggen moeten krijgen zou zich beter kunnen richten op de periode tussen verkiezingen, waarin de burger vaak tot klant wordt gedegradeerd en leden van politieke partijen tot contribuanten.”