De afgelopen maanden heb ik er met ongeveer iedere voorspelling naast gezeten. Ik dacht dat de PvdA de grootste partij zou worden, dat de PVV niet veel stemmen zou halen, dat het CDA een grote partij zou worden, dat er een middencoalitie van VVD, CDA en PvdA zou komen en dat Job Cohen het erg slecht zou doen bij de Algemene Politieke Beschouwingen. Kortom: geloof me niet op mijn woord als het om de toekomst van Nederland gaat. Ook voor beleggingsadvies trouwens, kunt u beter bij een ander terecht.
Feit is dat de grootste uitdaging van de afgelopen verkiezingen, zoals gebruikelijk de nieuwe verkiezingen zijn. De Statenverkiezingen komen eraan, en dat wordt een fenomeen op zich. Hoewel deze verkiezingen primair gaan over het Provinciebestuur, zijn er grote nationale belangen: ze zijn een toetssteen voor de politieke verhoudingen van dat moment en de Staten kiezen de Eerste Kamer, waardoor bepaald wordt of de coalitie VVD-CDA-PVV ook in de eerste kamer een meerderheid zal behalen. Door de verschillende inwonertallen van de Provincies en de omvang van de Staten, hebben in bepaalde Provincies de Statenleden veel méér stem-macht dan in andere. De strijd zal in bepaalde provincies dan ook heviger gevoerd moeten worden dan in andere. Opmerkelijk is, dat hoewel er geen landelijke lijst voor de provincies is, er landelijke “lijsttrekkers” gevonden zijn voor de politieke partijen, die het gezicht van de campagnes moeten worden om vervolgens zowel in de Provinciale als Senatorale vergetelheid te verdwijnen. Ik neem daarom aan dat vooral het abstracte thema “wie krijgt het voor het zeggen in de Eerste Kamer” inzet zal worden voor de verkiezingen.
Maar dan: de komende Kamerverkiezingen. De grote vraag is natuurlijk wanneer die plaats zullen vinden. Ik gok zelf over een jaar of twee. Maar dat heeft te maken met hoe ik naar deze coalitie kijk.
De belangrijkste reden om op de PVV te stemmen, zo leren ons de verkiezingsonderzoeken, is niet de ontevredenheid met de Islam of de immigratie, maar de ontevredenheid met “De Politiek” die op de problemen die ermee samenhangen geen antwoord kan geven. De PVV is daarmee vooral een antisysteempartij, die vooral scoort bij groepen mensen die vroeger op het CDA stemden, in het zuiden.
De strategische meesterzet van de beste politicus van dit moment (Maxime Verhagen) is geweest deze PVV bij het systeem te betrekken: de belangrijkste reden om op de PVV te stemmen is daarmee opgeheven. De één-na-belangrijkste reden om niet meer op het CDA te stemmen (de katholieken hebben te weinig macht) is door het toetreden van Verhagen en Leers ook weg, zodat er alle reden is om aan te nemen dat zodra het CDA weer hoog staat in de peilingen, de stekker uit dit Kabinet getrokken wordt. Dat moet gebeuren op een moment dat de laatste verkiezingen lang genoeg geleden zijn, maar wel op een moment dat de volgende verkiezingen voldoende ver weg zijn om niet de laatste tijd te hoeven te overbruggen als prijsschiet-object.
Het alternatief is dat de PVV zich zal blijven manifesteren als een anti-systeempartij en bij tegenvallend resultaat de schuld op hun grote concurrenten VVD en CDA geschoven wordt, waardoor de PVV nóg verder zal groeien.
Maar goed: de verhoudingen in de kamer zijn een “zero sum game“: wat er bij de één af gaat, komt er bij de ander bij. Met andere woorden: na de komende verkiezingen zijn de huidige coalitiepartijen samen zo sterk als de oppositiepartijen zwak zijn. In dat kader is het te hopen dat de grootste oppositiepartij, de PvdA, snel weer een beetje op sterkte komt. Zonder wrijving ontstaat immers nooit glans, en met een stevige oppositie zal de coalitie nóg beter kunnen functioneren.
Het algemene gevoel was dat het optreden van Job Cohen “meeviel” bij de Algemene Beschouwingen (wat natuurlijk een beetje deemoedig klinkt), maar het met veel bombarie op twitter aangekondigde “Nationaal Woonakkoord” wordt zo slecht uitgevent, dat het denkelijk eenzelfde zachte dood zal sterven als het “Nationaal Democratie Akkoord“, dat eerder was uitgedokterd als Universeel Antwoord op Alles.
Als ik per ongeluk toch gelijk heb met mijn voorspelling dat er over een jaar of twee nieuwe verkiezingen komen, heeft de PvdA tot die tijd de tijd om uit dit diepe dal te klimmen. Daar kunnen ze vandaag al mee beginnen. Door nu eens twee of drie onderwerpen te nemen die er écht toe doen en daar een consequent een herkkenbaar standpunt over in te nemen. Door de politiek duaal in te gaan en de regering opdrachten te geven die gaan over waarden, niet over processen, en door meer politici overal een herkenbaar en politiek geluid te laten horen, in plaats van riedeltjes, stokpaardjes of non-issues.
‘Door nu eens twee of drie onderwerpen te nemen die er écht toe doen’
Dat is volgens mij gemakkelijker gezegd dan gedaan, het maken van een keuze uit de onderwerpen. Suggesties? Waarop heeft de PvdA issue-ownership? Werk en inkomen?
Inkomen nu, later, bij ziekte en werkloosheid
Veiligheid om te kunnen zijn of worden wie je wil
Onderwijs dat relevant is en bijdraagt aan jou, de de maatschappij of de wetenschap
Zorg: Basisvoorzieningen voor iedereen en extra voorzieningen voor hen die dat nodig hebben
Internationale positie van Nederland
Onderwerpen:
-de duurzame economie, die schone banen schept en waar iedereen op de planeet voordeel van heeft
-krimp en groei, en hoe geef je die openbare ruimte dan vorm
-de gedeelde samenleving, waar iedereen verantwoordelijk voor is
Alsjeblieft, even geen PvdA bemoeienis met het onderwijs! Dat is een recept voor iets rampzaligs.
Goed verhaal Robbert!
Dat is denk ik een juiste analyse, er is nog iets aan de hand. Het probleem zit bij de PVDA erg diep. Door jarenlang een niet echt linkse agenda te hebben gehad en die nog steeds niet hebben zijn ze een partij in het midden geworden. Daar het in het midden behoorlijk druk is hebben ze wat meer linkse speerpunten aan zich gekoppeld, maar die zijn of hopeloos verouderd of voor een groot deel van de bevolking niet meer relevant. De kans dat de PVDA het CDA achterna gaat in grote is dan ook niet ondenkbaar. Kiezers stemmen steeds meer vanuit een persoonlijk ongenoegen of stemmen om sturing te geven aan een kabinet samenstelling. Daardoor zullen partijen zowel aan rechter of linkerzijde van het spectrum groter worden en de traditionele middenpartijen zullen steeds kleiner worden. Het is dan ook niet ondenkbaar dat in de verre toekomst de PVDA, D66, en CDA tot een samenwerkingsverband komen daar ze zelfstandig te klein zijn geworden. Ook door wat de PVDA op het ogenblik als speerpunten heeft spreek een groot deel niet meer zo sterk aan, denk b.v. hypotheek aftrek, het geknuffel van kansarme immigranten en de milieu paragraaf. De kritiek zwelt aan binnen de eigen gelederen om toch wat realistischer te zijn. Keer op keer blijken veel bestuurders binnen de PVDA voor verdeeldheid te zorgen of bestuurlijk nogal wat fouten te maken. En als je kijkt naar de overgrote positieve reactie is op de versobering van nogal wat subsidie regelingen die vaak met de PVDA in verband gebracht worden is bezinning nodig. Temeer Job Cohen niet de charismatische leider is die men verwacht had. Er is werk aan de winkel voor de PVDA. In de laatste peiling van M de Hond staat op een 1 met 33 zetels de VVD volgt de PVV met 31 en dan de PVDA en het CDA met ieder 17 zetels.
Ik zou het al heel wat vinden als de PvdA’ers zich ontdeden van slechte taal! Als ze gewoner, direkter formuleerden, ophielden te riedelen dan zou dat alleen al sympathie opleveren.