Het Helderheidplein wordt officieel Helderheidplein đ
Vanaf het begin van de jaren â80 was ik, scholier nog, actief in de anti-apartheidsbeweging. Vanaf de Oude Vest 79 in Leiden startten we plak- en picketacties, organiseerden we demonstraties en verstuurden we buttons, platen, stickers en posters: de meest bekende was de iconische âpers geen zuidafrikaan uitâ; de poster waarmee de actie was begonnen waar het kantoor van het ANC in Leiden zijn naam aan ontleende: de Boycot Outspan Actie. Â
Er werd ook erg veel gediscussieerd. De chef van het gezelschap, Esau du Plessis, had sterke overtuigingen. Racisme, zo stelde hij, hield niet op bij de grenzen van Zuid-Afrika. En juist in Nederland, die zoân belangrijke rol heeft gespeeld in Zuid-Afrika, moet men zich daarvan bewust zijn. Die les zou nog behoorlijk dichtbij komen.
In mei 2006 was ik net Dagelijks Bestuurder van de Deelgemeente Feijenoord in Rotterdam en wandelde ik door de wijk met dezelfde naam. Naast Hunter Douglas was een onooglijk betonnen trapveldje waar een kereltje van nog geen anderhalve meter hoog me tegenhield en vroeg âjij bent toch de baas hier? Nou, waarom regel je dan geen kunstgras?â. Dat vond ik een goed idee, en ik ging, zoals dat in bestuurstermen heet âop zoek naar geld en draagvlakâ.
Een paar weken later speelde de Zuid-Afrikaanse toneelgroep Vuka Vuka in de Afrikaanderwijk. De dag na hun optreden stonden ze in de hal, met pers en tientallen mensen. Ze waren boos en geschrokken, zeiden ze, van de straatnamen die ze in de Afrikaanderwijk waren tegengekomen. Allemaal namen van mensen die de basis hadden gevormd voor het blanke apartheidsregime. Kon dat niet anders?
Straatnamen worden vernoemd naar schilders, dichters, staatslieden, burgemeesters of helden. En soms leidt een nieuw historisch inzicht tot nieuwe straatnamen. De Amstellaan in Amsterdam, bijvoorbeeld, werd in 1946 Stalinlaan genoemd; maar sinds de inval van de Soviet-Unie in Hongarije in 1956 kennen we hem als de Vrijheidslaan
Er is een groot verschil tussen Paul Kruger en, zeg, Hendrik Verwoerd, maar je kan het anno 2016 niet maken om, als je de geschiedenis van Zuid-Afrika beschrijft, dat alleen vanuit blank perspectief te doen. Voor een wijk die zo divers is als de Afrikaanderwijk in Rotterdam is het gewoon niet passend dat alle straten vernoemd zijn naar een heel klein stukje geschiedenis, en dan nog alleen vanaf Ă©Ă©n kant beschreven. Bovendien probeerde ik als portefeuillehouder buitenruimte ervoor te zorgen dat mensen zich eigenaar voelde van hun wijk. Hoe kan je dat beter doen dan een discussie te starten over de namen van de straten waar ze in woonden?
Kortom: ik vond het een goed idee en dat heb ik ook gezegd. Dat heb ik geweten. Een gedeelte van de Raad viel over me heen omdat ik er niet over zou gaan; de commissies die er wĂ©l over gingen waren boos omdat ze gepasseerd werden, het college van B&W liet weten dat dit niet volgens de procedures ging. Ronald SĂžrensen (Leefbaar Rotterdam) zag een verband met mijn voorzitterschap van de bestuurscommissie muskusrattenbestrijding. En dan de websites. Daar werd ik ervan beticht het Nederlandse blanke erfgoed te willen verkwanselen en een Amerikaanse website gelieerd aan de KKK had het over de âJood en Zionist Baruch, die samen met âde negers en hun politiek correcte collaborateurs straatnamen willen uitwissenâ. Er kwamen mailtjes en telefoontjes met onplezierige inhoud.
Het was best vervelend.
Terug naar Feijenoord. Inmiddels lag er kunstgras en stonden er twee doeltjes en zag het trapveldje er heel redelijk uit. De muren waren effen geschilderd en er was alles aan gedaan om overlast voor de buren en het naastgelegen bedrijf te voorkomen. Om het te vieren werd een opening gepland. We bestelden muziek en Ranja en er werd een datum geprikt.
Toen we aankwamen stond er tot mijn verbazing een enorme graffiti op de muur. Een tekening van een donkere jongen met daarnaast het woord H.E.L.D.E.R.H.E.I.D. Helderheid? Waarom geen gewoon scheldwoord, of iets met een voetbalclub? Ik snapte er niets van.
Al snel werd het me door de bewoners duidelijk gemaakt. Helderheid was de bijnaam (â Hoor Elke Les Die Een Reden Heeft En Ignoreer Dwaasheidâ) van Breyten Muskiet, een lokale jonge hiphopper. Hij maakte beats, tracks en schreef teksten en trad op met zijn band TuigCommissie. Met de bandleden en anderen voerde hij niet alleen diepe gesprekken over muziek, maar ook over filosofie, godsdienst en politiek. In 2004 overleed hij in zijn slaap na een leven dat veel impact had op de Rotterdam (Zuid)se hip-hopscene.
Daar moest wat mee gebeuren. Met de discussie over de straatnamen in mijn achterhoofd leek het me geen goed idee om toestemming te vragen of er een discussie over te beginnen. Beter was het om het maar het gewoon te doen. Een straatnaambord was snel besteld en -met alweer een feestje- vlot opgehangen. Het leverde eigenlijk nauwelijks discussie op, maar af en toe nieuws: in 2016 maakte de EO maakte een rapportage over straatnaamborden. Nu bleef het aantal woedende reacties beperkt tot Ă©Ă©n van de PVV. Maar hoewel de omgeving de straatnaam herkende, bestond het helderheidplein officieel nog steeds niet.
Een paar weken geleden werd ik gebeld: het college van B&W van Rotterdam had besloten voorbij te gaan aan een aantal regels en procedures en ook de straatnamencommissie was er akkoord mee gegaan: per 29 augustus 2021 heet het Helderheidplein officieel Helderheidplein. De geschiedenis is van ons allemaal. En soms kan je hem zelf maken door het gewoon te doen: bord bestellen, feestje bouwen. Soms is het beter om niet te wachten op procedures en regels.
Robbert,
Bij de overlijdensadvertentie van Sietse Bosgra Miste ik de naam âEsau Du Plessisâ en ging op zoek naar Hem via Google. Kon echter niets zinnigs vinden Van zeg pakweg minder dan 10 Jaar geleden. Ik herinnerde me dat ik hem had gefotografeerd Bij het pand van de Boa bij de oude Vest. Ik kwam wel bij jou uit en las je leuke bijdrage over de Afrikaanderwijk. Tot zover en Groet.
Fred Rohde