“De partij, dat ben jij”, zeg ik wel eens. En deze dagen, als het weer borrelt en gist in het Partijtje van de Arbeid (zoals Nelson Mandela onze vereniging noemt), zijn goede tijden voor mensen die actief willen worden in de partij (of iets over politiek willen leren) om erin te stappen. Niet alleen verkiezingen die langzaam dichterbij komen, met alle werkzamheden daaromheen (campagnes, kieslijsten en niet te vergeten programma’s), maar ook de discussies die in de partij gevoerd worden. Over integratie, Europa, bestuurlijke vernieuwing. Het aardige van de Partij van de Arbeid is nu juist dat mensen het over dit soort belangrijke zaken het met elkaar oneens kunnen zijn, en toch iets hebben wat hen bindt. Wat is dat is, weet ik soms ook niet helemaal, maar ik denk dat het te maken heeft met dat de PvdA als ze naar problemen kijkt, naar problemen kijk van grote groepen kwetsbare mensen, en oplossingen zoekt in structurele veranderingen die door de overheid veroorzaakt of gedragen worden. Dit in tegenstelling tot de VVD, die vooral naar economische problemen kijkt, en oplossingen ziet in meer ruimte voor het zakenleven en het individu, en het CDA dat vooral problemen ziet in maatschappelijke verschijnselen van normaitieve aard en oplossingen zoekt bij de familie en het maatschappelijk middenveld. Het aardige blijft dat deze drie partijen elkaar toch vaak in coalities weten te vinden en dan compromissen sluiten. Toen ik zelf lid werd, een half mensenleven geleden alweer, was het vooral een culturele afweging: bij de PvdA kwam ik gewoon de leukste mensen tegen. Het klikte vaak en er waren leuke en interessante bijeenkomsten.
In dit soort tijden wordt de partij weer meer van de leden. En dat is mooi, want als de kranten vol staan met de”grote” verhalen, verliezen sommige mensen de lokale partijvrijwilligers uit het oog.
Daarover vond ik op zolder een artikel uit 2003 dat nog steeds opgaat: ik schreef het samen met Marije van den Berg en Thijs Reuten naar aanleiding van een opmerking van Wouter dat hij de partij van de PvdA wilde opheffen. Het werd geplaatst in Vrij Nederland, maar het grootste succes is dat dezelfde Wouter Bos met een glimlach zei dat hij het mooiste eraan vond dat zeiden dat “we dat allemaal wel eens willen”. Komt ‘ie:
Dat Wouter Bos eraan gedacht heeft om de Partij van de Arbeid op te heffen zij hem vergeven. Dat willen we allemaal wel eens. Het is wel een mooi moment om te kijken waar je je écht druk om zou moeten maken.
Het gaat in de politiek om het beïnvloeden van beleid op een min of meer consistente manier vanuit een min of meer consistente visie. Hoe prijzenswaardig het ook is om ‘het land in te gaan’; dat is niet waar het over gaat. Het gaat erom, dat je in de kamer, de gemeenteraad en de statenzaal laat zien dat je het land in bent geweest en sterke argumenten hebt om iets te willen. Door mooipraterij wordt uiteindelijk heen geprikt.
Een politieke partij heeft vier taken: de eerste is het formuleren van ideeën en voorstellen over de inrichting van de staat en samenleving, op basis van min of meer samenhangende uitgangspunten. Die ideeën komen overal vandaan. Ze zijn ingebed in traditionele manieren van denken over politiek, en worden continu ververst door wat er om ons heen gebeurt.
De tweede taak is het rekruteren, selecteren en opleiden van politici voor vertegenwoordigende functies. De derde taak is het onderhouden van de wederzijdse communicatie tussen kiezers en overheid, en deze gebruiken om invloed uit te oefenen. Hierbij gaat het zowel om het uitleggen van hoe de politiek werkt aan mensen die geïnteresseerd zijn in politiek, als uitleggen wat de mensen denken in de politieke fora die geïnteresseerd zijn (of moeten worden) in de meningen van die mensen.
Om deze drie hoofdtaken uit te voeren is het in stand houden van een partijorganisatie noodzakelijk. Deze vierde taak moet er vooral op gericht zijn de politieke dialoog te faciliteren. Tal van praktische zaken zoals het bijhouden van het ledenbestand en het organiseren van een congres waar de partijleiding wordt gekozen vallen daar ook onder. Op welke manier je een politieke organisatie ook vorm wilt geven, als ‘coalitie van personen’, ‘groot-linkse partij’ of wat er ook meer is; deze vier taken zullen er onderdeel van zijn. Iedere partijvorm zal zijn “vergadertijgers” kennen.
De PvdA is politieke partij om een ideologie te formuleren, nieuwe bestuurders te rekruteren en om binnen een duidelijke structuur te communiceren. Om de leden te binden, om hen te laten discussiëren om elkaar te kunnen vinden, zowel ‘fysiek’ als ideologisch, en om uiteindelijk, samen, op straat iets te veranderen, namens al die mensen die de PvdA hun vertrouwen hebben gegeven. De PvdA kan dat landelijk nu uitsluitend als oppositiepartij. Dat is spijtig, maar ook in die rol kan, ook gezamenlijk met gemeente- en provinciebestuurders, verantwoordelijkheid worden genomen.
Bovendien: overal gaat het reguliere werk door. In de afdelingen, denktanks, parlementen, fora en afdelingskrantjes wordt het debat gevoerd en georganiseerd. Er worden goeie kandidaat-bestuurders en –volksvertegenwoordigers gezocht en op lijsten gezet. Er wordt tekst en uitleg gegeven aan leden en kiezers. En worden de ervaringen ‘van de straat’ vertaald naar visie en beleid. Overal op een ander niveau. Zoals dat altijd is gegaan. Zoals dat hoort. Zoals het ook hoort dat overal wordt gezegd dat dat beter kan.
Naast de betaalde krachten als Wouter Bos, de andere kamerleden, de medewerkers, de mensen op het partijkantoor, houden vele vrijwilligers en parttime (deels betaalde) staten- en gemeenteraadsleden zich dagelijks bezig met politiek: mensen uit afdelingsbesturen en werkgroepen, vrijwilligers die de krantjes vouwen, werkbezoeken organiseren, spreekuren bemensen, campagnes voeren et cetera. Dát zijn de échte ‘partijtijgers’ van de PvdA – en daar zijn we trots op Laten we daarom nu maar weer aan de slag gaan, ja?
Robbert Baruch – lid Provinciale Staten Zuid-Holland, bestuurslid PvdA Den Haag
Marije van den Berg – lid gemeenteraad Leiden
Thijs Reuten – lid gemeenteraad Amsterdam
Lid van de Provinciale staten/ dat is dan in mijn afwezigheid gebeurd.
Klopt. Dat was in 2003.