Er zijn goede grappen te maken over de situatie waar het CDA zich in bevindt, en ik doe er in het geniep dan ook graag aan mee. In het openbaar, echter, past gepaster gedrag want er zijn goede redenen om je zorgen te maken en de situatie met ernst te bekijken. Niet alleen omdat het Ellul is, zelfs niet omdat het Ramadan is (beiden goede redenen voor gematigdheid en introspectie), maar uit fatsoen en uit zorg voor de inrichting van politiek Nederland.
In het traditionele driestromenland hebben de christendemocratische, liberale en sociaaldemocratische stromen elkaar generaties lang in balans (en, toegegeven, aan de macht) gehouden. Makkelijk was dat nooit: want de verschillen zijn groot en ook binnen de drie stromen is er grote diversiteit. Er zijn (waren?) brede volkspartijen waarin verschillende bevolkingsgroepen het met elkaar moesten vinden. Archetypisch zijn ze zichtbaar: de VVD kent de oerconservatief en de liberaal; de PvdA de havenarbeider, de kartonarbeider en de grotestadsintellectueel en het CDA, behalve de drie bloedgroepen en zowel mensen uit de stad als van het platteland natuurlijk een grote groep Brabanders en Limburgers. Aan alle partijen is het om die groepen niet van elkaar te vervreemden. “De boel bij elkaar houden” is dan ook voor alle partijen een uitdaging, en in iedere partij komen regelmatig de interne spanningen zichtbaar naar boven. De drie partijen houden elkaar in balans en werken, zeker op lokaal niveau, vaak en vaak goed samen.
Het CDA neemt daarin een bijzondere plaats in. Het is een bestuurderspartij, waarbij traditioneel de lokale bestuurders en mensen die actief zijn in het maatschappelijk middenveld een belangrijke rol innemen in de ordening van het land. Het is ook een politieke middenpartij: een partij die beurtelings het sociale gezicht van de PvdA of het op liberale normen en waarden gerichte gezicht van de VVD harder doet stralen.
Nederland heeft zo’n sterke middenpartij nodig, en het is dus voor het vertrouwen in de politiek alleen al belangrijk dat het CDA er weer bovenop komt. De enige manier om er snel bovenop te komen, is door deel te nemen aan de regering. Met aansprekende figuren in het Kabinet.
Waarom mijn eerste keus (VVD/CDA/PvdA) of tweede keus (Paars+) er waarschijnlijk niet komt hoop ik ooit in de geschiedenisboeken te lezen, maar de schuld daarvan alléén bij de andere partijen te leggen, zoals sommigen nu doen, is een vorm van politiek calimerogedrag waar iedereen doorheen prikt. Het huidige geruzie schaadt niet alleen het CDA, maar levert ook een belangrijke bijdrage aan het verder afnemen van het aanzien van en vertrouwen in de politiek.
Feit is dat Maxime Verhagen niet alleen de centrale rol speelt in het formeren van een kabinet, maar tegelijkertijd het meest uitgesproken en consequent is in wat hij wél en wat hij niet van de PVV tolereert. Hij is zo ongewild niet alleen een symbool van de zwakte van het CDA, maar ook van de kracht ervan. Het zou mooi zijn als het CDA weer de sterke middenpartij wordt met de aandacht voor het maatschappelijk veld, het bestuurlijke netwerk én het vermogen om zowel met de VVD als met de PvdA te regeren.
