De arrogantie van de heersende klasse (vijf… tien… twintig… dertig…)

Vanavond weer -het leek wel een eeuwigheid- naar de opera: de klassieker Le Nozze di Figaro in de Stopera in Amsterdam. Bijna vier uur ambachtelijk opera kijken; en dan zie je dat dit niet voor niets één van de grote opera’s van één van de grootste componisten is.

Ahja… de Opera… Het wonder van verhaal, muziek, theater, mise-en-scène, mise-en-place, en -wat ik vooral interessant vind- de achtergrond waartegen zich één en ander afspeelt.

Nu begint iedere opera (dixit Bart Tromp) met “een man wordt verliefd op het verkeerde meisje”. Ja, maar dan! Dan ontspant zich (zie de tweet van Erik Schilp) een verhaal waar John Lanting het ook mee doet, met als hoogtepunt natuurlijk een kast waarvan de man denkt dat de minnaar van zijn vrouw erin zit, terwijl de vrouw zegt dat er een andere vrouw in zit (terwijl ze weet dat haar minnaar er in zit), waarop de kast opengaat in inderdaad de andere vrouw erin zit (want de minnaar van de vrouw kon ontsnappen).

Ik denk dat de recensies morgen wisselend zullen zijn. Het decor was conventioneel, Susanna miste af en toe volume en Figaro had een prachtige stem maar was wat driftig. De tempi waren soms wat aan de trage kant. Maar toch… prachtig en vermakelijk. Mooi multimediaal ook, met zogenaamd beelden van beveiligingscamera´s.

Maar dan het verhaal! De Nozze is buiten een complex liefdesverhaal vooral een aanklacht tegen de arrogantie van de macht. In de jaren vlak voor de Franse revolutie een actueel gegeven. De graaf houdt vast aan jus primae noctis maar Figaro zingt, nauwelijks verholen: “als u wilt dansen, doet u dat op mijn muziek“. Misschien het meest sprekende voorbeeld van opstand tegen de heersende klasse; maar door het hele verhaal zie je dat de aristocratie er steeds meer rekening mee moet houden dat ze ook maar gewone mensen zijn. Mozart heeft overduidelijk sympathie voor de gewone man die de eigen werkelijkheid van de elite doorziet.

Die achtergrond, in combinatie met de meeslepende muziek, maken het voor mij nog steeds één van m´n favorieten. En juist vanavond had ik het nodig, want het is soms begrijpelijk dat iemand met verantwoordelijkheid zich soms niet aan de wet houdt. Maar daar hoort wél bij dat je je aan de regels houdt, en dus dat je de de overwegingen die hebben geleid tot de daden goed worden uitgelegd. Dat niet doen mag niet onbestraft blijven. Rechtvaardigheid is meer dan je aan de wet houden. Soms zelfs ánders dan je aan de wet houden. Maar nooit onuitgelegd, nooit alleen op basis van uitsluitend privileges, en al helemaal nooit zonder er rekenschap over uit te leggen. Die tijd hebben we gehad.